یکی از رخدادهای ناگواری که ممکن است برای هر کاربر رایانه پیش آید، آلودگی با ویروس‌های رایانه‌ای است. ویروس‌های امروزی تنها در فکر تخریب نیستند و سرقت اطلاعات مهم و ارزشمند نخستین هدف آنها به شمار می‌رود. با رعایت چند نکته‌ی ساده می‌توان از آلودگی، خسارت، و سرقت اطلاعات پیش‌گیری کرد.
استفاده از سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای به‌روز
بسیاری از ویروس‌ها با استفاده از حفره‌های شناخته‌شده در سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای کاربردی، خود را منتشر می‌کنند. استفاده از ابزارهای روزآمد باعث بسته‌شدن این حفره‌ها و خطاها و در نتیجه بسته شدن مسیر انتشار بخشی از ویروس‌ها می‌شوند.
بستن مسیرهای ورود ویروس
یکی از متداول‌ترین مسیرهای انتشار ویروس، دیسک‌های قابل حمل یا «Cool Disk»ها هستند. تا جایی که ممکن است سعی کنید از اتصال این ابزارها به رایانه خودداری کنید. در صورت نیاز حتما ویروس‌یاب خود را به‌روز و فعال کنید. برخی CDها و DVDها نیز ممکن است حاوی ویروس باشند و در استفاده از آنها باید احتیاط کافی را انجام داد.
اینترنت
استفاده‌ی ناایمن از اینترنت می‌تواند خطرهایی را برای اطلاعات و سیستم شما در پی داشته باشد. از سایت‌های ناشناس فایل دریافت نکنید، رایانامه از افراد ناآشنا را باز نکنید( مخصوصا با عنوان‌های جذاب )، در هنگام مشاهده‌ی رایانامه‌ها در اینترنت اگر فرستنده را نمی‌شناسید، عکس‌ها و فایل‌های درون نامه را باز نکنید، باز شدن خودکار پنجره‌ی دریافت فایل یا نصب افزونه برای مرورگر یکی از نشانه‌های ویروسی بودن سایت است.
استفاده از ویروس‌یاب به‌روز
با وجود اینکه استفاده از بهترین ویروس‌یاب‌ها هم نمی‌تواند امنیت شما را تضمین کند، با این حال این برنامه‌ها می‌توانند بخش عمده‌ای از تهدیدها را شناسایی و با آنها مقابله کنند. از مهم‌ترین نکته‌ها در استفاده از ویروس‌یاب، به روز نگهداشتن آن است. حتما لازم نیست از ویروس‌یاب قفل شکسته یا تجاری استفاده کنید. ویروس‌یاب‌های رایگان و قدرتمند هم وجود دارند که بدون پرداخت وجه می‌توانید آنها را به‌روز کنید.
استفاده از دیواره‌ی آتش یا Firewall
کار اصلی دیواره‌ی آتش، کنترل ارتباط‌های اینترنتی و تحت شبکه‌ی نرم‌افزارهای سیستم است. حتی در صورت آلودگی به ویروس، یک دیواره‌ی آتش خوب می‌تواند از سرقت اطلاعات مهم شما جلوگیری کند. پس از نصب دیواره‌ی آتش، تنها برنامه‌هایی که شما اجازه دهید می‌توانند با اینترنت و شبکه ارتباط برقرار کنند. دیواره‌های آتش رایگان و قابل اعتماد نیز به سادگی قابل یافتن هستند.
تنظیمات سیستم‌عامل
چند تنظیم مهم در سیستم‌عامل وجود دارد که ویروس‌ها از آنها در فریب کاربر سوء استفاده می‌کنند. این تنظیم‌ها عبارتند از: عدم نمایش فایل‌های مخفی، عدم نمایش فایل‌های سیستمی، عدم نمایش پسوند فایل‌ها و اجرای خودکار فایل Autorun هنگام اتصال دیسک‌های قابل حمل یا دیسک‌های نوری( CD و DVD ). با غیرفعال کردن این چند گزینه، بسیاری از ویروس‌ها نمی‌توانند خود را از چشم شما مخفی کنند.
پس از غیرفعال کردن این گزینه‌ها، دیسک‌های قابل حمل را با کلیک راست روی نام درایو و انتخاب Open باز کنید. و هنگام باز کردن فایل‌های موجود در این دیسک‌ها مطمئن شوید که پسوند آنها با تصویرشان همخوانی دارد. برای مثال ممکن است ویروسی تصویر فایل اجرایی خود را مانند یک شاخه قرار دهد. با دقت به پسوند که exe است می‌توانید آن را شناسایی کنید.
انواع فایل‌های اجرایی در ویندوز
فایل‌های اجرایی در ویندوز که می‌توانند سیستم شما را ویروسی کنند تنها به فایل‌های با پسوند exe محدود نمی‌شوند. برخی از انواع دیگر فایل‌ها که ممکن است ویروسی باشند عبارتند از: scr یا فایل‌های محافظ صفحه‌ی نمایش، cpl یا ابزارهای کنترل پنل، bat، cmd، vbs که حاوی اسکریپت هستند، hta یا HTML Application، اسناد ساخته شده در ابزارهای آفیس مانند doc، xls و ppt که می‌توانند کدهای برنامه‌نویسی در خود داشته باشند.
تهیه‌ی پشتیبان
حتی حرفه‌ای ترین کاربران هم نمی‌توانند امنیت ۱۰۰ درصد سیستم خود را تضمین کنند. راه حل تهیه‌ی پشتیبان از فایل‌های مهم و اطلاعات شخصی است. پیشنهاد می‌کنم یک دیسک سخت قابل حمل خریداری و به طور منظم از فایل‌های خود نسخه‌ی پشتیبان تهیه کنید. پیش از اتصال دیسک به سیستم ابتدا مطمئن شوید که سیستم شما پاک است. در بدترین شرایط ممکن تنها چند روز یا چند ساعت از اطلاعات شما آسیب خواهد دید.
استفاده از ماشین مجازی
گاهی نیاز می‌شود که برنامه‌ای ناشناس یا مشکوک را اجرا کنید. برنامه‌هایی مانند Sandboxie و VirtualBox به رایگان در اختیار هستند که به شما در این کار کمک می‌کنند. ماشین مجازی فضایی است کاملا ایمن که هرگونه عملکرد برنامه‌ها راهی به بیرون از آن ندارد. بنابراین حتی اگر یک برنامه‌ی ویروسی را در ماشین مجازی اجرا کنید و ویروس تمام اطلاعات شما را حذف کند، این حذف به صورت مجازی صورت می‌گیرد و فایل‌های اصلی شما هیچ تغییری نمی‌کنند.
